วันลอยกระทง: ความงามแห่งประเพณีไทยที่ผูกพันกับสายน้ำ

วันลอยกระทง เป็นเทศกาลสำคัญของไทยที่สืบทอดกันมายาวนาน ตรงกับวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 12 ซึ่งเป็นช่วงที่น้ำในแม่น้ำลำคลองขึ้นเต็มที่และมีพระจันทร์เต็มดวงสวยงาม เป็นการรวมเอาความเชื่อทางศาสนา ธรรมชาติ และการดำรงชีวิตเข้าไว้ด้วยกันอย่างลงตัว📜 ความเป็นมาและตำนานความเป็นมาของประเพณีลอยกระทงมีหลายคติความเชื่อ แต่คติที่เป็นที่รู้จักอย่างกว้างขวางที่สุดคือตำนานที่ปรากฏใน "ตำรับท้าวศรีจุฬาลักษณ์" หรือ "นางนพมาศ"กำเนิดกระทง: เชื่อว่าในสมัย สุโขทัย (ยุคพระร่วงเจ้า) มีนางสนมคนหนึ่งชื่อ นางนพมาศ ได้ประดิษฐ์ กระทงรูปดอกบัว จากใบตองถวายพระร่วงเจ้า เพื่อลอยประทีปบูชาพระพุทธบาทและพระแม่คงคา และพระร่วงเจ้าทรงพอพระทัย จึงมีรับสั่งให้ใช้กระทงรูปแบบนี้สืบต่อมา🙏 ความเชื่อและสาระสำคัญจุดมุ่งหมายของการลอยกระทงมีความหลากหลาย ขึ้นอยู่กับความเชื่อในแต่ละท้องถิ่น แต่สามารถสรุปสาระสำคัญหลัก ๆ ได้ดังนี้:มิติความเชื่อและสาระสำคัญบูชาสิ่งศักดิ์สิทธิ์1. บูชาพระแม่คงคา: เป็นการแสดงความสำนึกในบุญคุณของน้ำ ที่เราได้อาศัยดื่มกินและใช้ประโยชน์ในการดำรงชีวิตประจำวัน รวมถึง ขอขมา ต่อพระแม่คงคาที่ได้ทิ้งสิ่งปฏิกูลลงในแหล่งน้ำ2. บูชารอยพระพุทธบาท: เพื่อสักการะรอยพระพุทธบาทที่พระพุทธเจ้าทรงประทับไว้บนหาดทราย ริมฝั่งแม่น้ำนัมมทานที ในประเทศอินเดีย (ตามความเชื่อทางพุทธศาสนา)3. บูชาพระเกศแก้วจุฬามณี: หรือบูชาพระจุฬามณีเจดีย์บนสวรรค์ชั้นดาวดึงส์สะเดาะเคราะห์ลอยความทุกข์: เชื่อว่าการตัดเล็บ ตัดผม หรือใส่เหรียญเงินลงในกระทง แล้วลอยออกไปกับสายน้ำ เป็นการ ลอยเคราะห์ หรือสะเดาะเคราะห์ สิ่งไม่ดี ความโศก และโรคภัยไข้เจ็บให้ลอยไปจากชีวิตคุณค่าทางสังคมความรื่นเริงและรวมญาติ: เป็นโอกาสให้คนในครอบครัว ชุมชน และหนุ่มสาวได้ออกมาพบปะสังสรรค์ ทำบุญ และร่วมกิจกรรมรื่นเริงต่าง ๆ ในคืนพระจันทร์เต็มดวง🛶 วัฒนธรรมและประเพณีท้องถิ่นที่โดดเด่นประเพณีลอยกระทงของไทยไม่ได้มีเพียงรูปแบบเดียว แต่มีการพัฒนาและผสานเข้ากับวัฒนธรรมท้องถิ่นจนเกิดความหลากหลายที่น่าสนใจ:ภาคเหนือ (ล้านนา): เรียกว่า "ยี่เป็ง" มักจะมีการปล่อย โคมลอย หรือ โคมยี่เป็ง ขึ้นสู่ท้องฟ้าควบคู่ไปกับการลอยกระทงในแม่น้ำ เพื่อบูชาพระเกศแก้วจุฬามณีจังหวัดสุโขทัย: มีการจัดงานที่ยิ่งใหญ่ภายใต้ชื่อ "ลอยกระทง เผาเทียน เล่นไฟ" โดยมีการจำลองบรรยากาศงานเฉลิมฉลองสมัยสุโขทัย มีการแสดงแสง สี เสียง และขบวนแห่จังหวัดตาก: มีประเพณี "ลอยกระทงสายไหลประทีป 1,000 ดวง" โดยใช้กะลามะพร้าวมาทำเป็นกระทงเล็ก ๆ และลอยเรียงต่อกันเป็นสายยาวสวยงามตามแม่น้ำปิงภาคอีสาน: บางพื้นที่มีการจัดงาน "ไหลเรือไฟ" หรือ "ลอยเรือไฟ" ในช่วงออกพรรษา โดยทำเรือขนาดใหญ่ประดับด้วยตะเกียงไฟลอยตามแม่น้ำสรุปสาระ: ประเพณีลอยกระทงจึงเป็นมากกว่าการลอยภาชนะลงน้ำ แต่เป็นมรดกทางวัฒนธรรมที่สะท้อนให้เห็นถึง ความกตัญญูต่อธรรมชาติ การสำนึกในบุญคุณของแหล่งน้ำ และการสืบทอดความเชื่อทางศาสนาที่งดงามของคนไทย